Thật khó để dạy trẻ về tình cảm và cảm xúc vì đó là những khái niệm tương đối trừu tượng và cũng thật khó để miêu tả cho trẻ biết thế cảm xúc buồn, sợ hãi, háo hức là như thế nào. Tuy nhiên, dạy trẻ về những cảm xúc này là vô cùng quan trọng vì tình cảm, cảm xúc ảnh hưởng trực tiếp đến hành động của trẻ. Những đứa trẻ hiểu được cảm xúc của mình thường ít hành động nóng nảy, hung hăng và dùng sự thách thức để thể hiện bản thân. Những đứa trẻ biết nói: “Tớ đang rất tức giận với cậu” thường sẽ ít đánh bạn hơn và những đứa trẻ có thể nói: “Tớ đang cảm thấy bị tổn thương” sẽ có xu hướng giải quyết các mâu thuẫn một cách hòa bình. Vậy làm thế nào để dạy trẻ về cảm xúc? Hãy cùng Mầm tìm hiểu trong bài viết này nhé!
Giúp trẻ gọi tên cảm xúc
Bước đầu tiên để dạy trẻ về cảm xúc chính là giúp trẻ nhận biết và gọi tên được các loại cảm xúc khác nhau. Đối với trẻ mầm non, ba mẹ có thể dạy trẻ những từ miêu tả cảm xúc cơ bản như happy, mad, sad và scared. Trẻ lớn hơn có thể dần dần làm quen với khái niệm cảm xúc phức tạp hơn như frustrated, disappointed và nervous.
Sau khi đã tìm hiểu về các loại cảm xúc, ba mẹ có thể cùng trẻ bàn luận về những nhân vật trong sách hoặc trong các chương trình truyền hình đang cảm thấy như thế nào và vì sao họ lại cảm thấy như vậy. Có thể đặt câu hỏi cho bé như: “Con nghĩ nhân vật kia đang cảm thấy thế nào?”.
Nói chuyện về cảm xúc của người khác cũng là một cách dạy trẻ sự đồng cảm. Trẻ thường chỉ có thói quen lấy bản thân mình là trung tâm nên nói chuyện về cảm xúc của người khác sẽ giúp trẻ nhận ra người khác cũng có tình cảm, cảm xúc như chính bản thân trẻ vậy.
Nói chuyện về cảm xúc
Dạy trẻ cách sử dụng các từ vựng về cảm xúc trong các cuộc nói chuyện hàng ngày. Có thể làm mẫu cho trẻ cách thể hiện cảm xúc như: “Mẹ sẽ rất buồn nếu con không chia sẻ đồ chơi với em. Chắc là em cũng buồn lắm đấy.”
Ngoài ra, ba mẹ có thể chơi trò chơi với sticker cảm xúc. Trước tiên, hỏi trẻ: “Hôm nay con cảm thấy thế nào?”, sau đó giúp trẻ lựa chọn sticker hoặc vẽ biểu tượng cảm xúc mà trẻ cảm thấy hôm đó. Ba mẹ có thể cùng bé bàn luận về cảm xúc đó và những thứ đã mang đến cảm xúc đó cho trẻ.
Dạy trẻ cách đối mặt với từng loại cảm xúc
Trẻ cần học được rằng trẻ đang cảm thấy tức giận không có nghĩa là trẻ có thể đánh người khác. Thay vào đó, trẻ cần học cách thể hiện cảm xúc tức giận và giải quyết các mâu thuẫn một cách hòa bình.
Có thể khuyến khích trẻ tận dụng một khoảng thời gian một mình mỗi khi trẻ tức giận. Trẻ có thể vào phòng riêng hoặc ngồi riêng một góc mà không tương tác với ai. Đó là khoảng thời gian giúp trẻ bình tĩnh lại và suy nghĩ về những thứ đã khiến trẻ tức giận và những cách có thể giúp trẻ bớt tức giận mà không làm tổn hại đến người khác.
Cảm xúc buồn cũng là một loại cảm xúc thường xuyên xuất hiện ở trẻ. Trẻ có thể buồn vì bạn bè không chơi với, buồn vì không được xem bộ phim yêu thích. Phần lớn trẻ thường không biết làm gì khi cảm thấy buồn nên trẻ có thể trở nên hung hăng và có những hành động để thu hút sự chú ý của người lớn. Vì vậy, người lớn cũng cần nói chuyện với trẻ về cảm xúc buồn và hướng dẫn trẻ đối mặt với cảm xúc này một cách lành mạnh.
Khen ngợi trẻ
Khi trẻ biết thể hiện cảm xúc đúng cách, cần khen ngợi và khuyến khích trẻ tiếp tục thể hiện cảm xúc theo những cách đó. Ví dụ, có thể khen ngợi khi trẻ biết nói với em gái rằng: “chị rất tức giận em” thay vì đánh em.
Trở thành một tấm gương để trẻ noi theo
Ba mẹ có thể dạy trẻ nhiều điều nhưng không có cách nào tốt hơn là làm gương cho trẻ. Bạn có thể dạy trẻ ngồi một mình để bình tĩnh trở lại và suy nghĩ khi tức giận nhưng trẻ chắc chắn sẽ không làm theo nếu chứng kiến ba hoặc mẹ quát tháo và ném đồ đạc khi tức giận. Thay vào đó, hãy nói to cho trẻ biết rằng bạn đang cảm thấy tức giận, rồi hít thở thật sâu và đối mặt với cơn giận một cách lành mạnh để trẻ học tập theo.
Với tầm quan trọng của việc dạy trẻ về cảm xúc, Mầm xin giới thiệu bộ sách Dealing With Feeling dành cho trẻ 5-6 tuổi và gồm có 8 tựa đề là:
Mỗi cuốn sách sẽ cung cấp cho trẻ các từ vựng có liên quan đến từng loại cảm xúc và giúp trẻ tìm hiểu về các loại cảm xúc khác nhau đó. Đặc biệt nhất là mỗi cuốn sách đều hướng dẫn trẻ cách đối mặt và phản ứng lại với từng loại cảm xúc đó một cách lành mạnh. Bé cũng có thể tìm hiểu về cách giúp đỡ người khác khi họ cảm thấy những cảm xúc đó. Bộ sách này sẽ giới thiệu cho trẻ những cảm xúc cơ bản nhất và là một bộ sách tuyệt vời để bé bắt đầu làm quen với các cảm xúc.
Nguồn tham khảo: How to Teach Kids About Their Feelings